Rác thải y tế nếu không được phân loại và xử lý đúng cách, chúng không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Thực tế, mỗi ngày các bệnh viện, phòng khám, phòng xét nghiệm thải ra hàng tấn chất thải y tế, trong đó phần lớn là rác có nguy cơ lây nhiễm cao.

Việc phân loại và xử lý rác thải y tế theo đúng quy định pháp luật là yêu cầu bắt buộc, đồng thời là giải pháp bền vững để bảo vệ môi trường sống.

1. Rác thải y tế là gì?

Rác thải y tế là tất cả các loại chất thải phát sinh trong quá trình khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe, nghiên cứu, đào tạo và sản xuất y dược. Không giống rác thải sinh hoạt thông thường, rác thải y tế có tính chất đặc thù: dễ lây nhiễm, độc hại, khó phân hủy và gây nguy hiểm cho con người nếu tiếp xúc trực tiếp.

Theo Thông tư 20/2021/TT-BYT, rác thải y tế được chia thành nhiều nhóm cụ thể, mỗi nhóm có quy cách thu gom, chứa đựng và xử lý riêng.

2. Các nhóm rác thải y tế và cách phân loại

2.1. Rác thải lây nhiễm

• Định nghĩa: Chất thải chứa mầm bệnh có khả năng lây truyền như: bông, băng gạc, găng tay dính máu, dịch tiết.
• Vật chứa: Thường là bao bì hoặc thùng chứa màu vàng, có biểu tượng “Nguy hại sinh học”.
• Xử lý: Thu gom riêng, xử lý bằng hấp tiệt trùng hoặc đốt ở nhiệt độ cao.

2.2. Rác thải sắc nhọn

• Định nghĩa: Vật nhọn có thể gây chấn thương như: kim tiêm, dao mổ, lưỡi lam.
• Vật chứa: Thường là bao bì hoặc thùng màu vàng hoặc trắng, bằng nhựa cứng, chống thủng, có nắp đậy kín.
• Xử lý: Tiệt trùng, nghiền hoặc đốt.

2.3. Rác thải hóa học nguy hại

• Định nghĩa: Bao gồm các dung môi, hóa chất xét nghiệm, thuốc hết hạn.
• Vật chứa: Bao bì hoăc thùng đen, có nhãn “Chất thải hóa học nguy hại”.
• Xử lý: Chuyển giao cho đơn vị có giấy phép xử lý chất thải nguy hại.

2.4. Rác thải phóng xạ

• Định nghĩa: Phát sinh từ hoạt động chẩn đoán và điều trị có sử dụng chất phóng xạ.
• Vật chứa: Thùng chì chuyên dụng, dán ký hiệu phóng xạ.
• Xử lý: Quản lý chặt chẽ theo quy định của Bộ Khoa học & Công nghệ.

2.5. Rác thải thông thường và tái chế

• Định nghĩa: Rác sinh hoạt phát sinh trong bệnh viện như giấy, túi nilon, bao bì.
• Vật chứa: Bao bì hoặc thùng chứa màu Xanh với rác có thể tái chế (chai nhựa, lon nhôm). màu đen/xám đối với các loại rác không tái chế được
• Xử lý: Tái chế hoặc xử lý như rác sinh hoạt thông thường.

>> Xem thêm: Thông tin về túi đựng rác thải y tế

3. Nguyên tắc khi phân loại và xử lý rác thải y tế

• Phân loại tại nguồn: Rác phải được bỏ đúng thùng ngay tại nơi phát sinh.
• Đóng gói an toàn: Không để thùng chứa quá ¾ dung tích, nắp phải đậy kín.
• Dán nhãn và lưu trữ: Rác thải nguy hại cần dán nhãn rõ ràng, lưu giữ tạm thời không quá 48 giờ.
• Trang bị bảo hộ: Nhân viên thu gom phải mang đầy đủ găng tay, khẩu trang, đồ bảo hộ.
• Chuyển giao đúng đơn vị: Chỉ những cơ sở được cấp phép mới có quyền xử lý rác thải y tế.

4. Thông tin mới về phân loại rác y tế bệnh viện hiện nay

• Ứng dụng công nghệ số: Nhiều bệnh viện lớn hiện đã áp dụng phần mềm quản lý chất thải, theo dõi lượng rác phát sinh hàng ngày để báo cáo tự động.
• Tích hợp mô hình “xanh”: Một số cơ sở y tế thử nghiệm phân loại rác tái chế ngay trong bệnh viện để giảm tải cho môi trường.
• Kết hợp đào tạo định kỳ: Việc tập huấn cho nhân viên y tế và cả bệnh nhân/người nhà cũng là yếu tố then chốt.
• Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR): Các công ty sản xuất thuốc, hóa chất y tế sẽ phải có trách nhiệm tham gia xử lý bao bì, sản phẩm hết hạn.

5. Các quy định pháp luật về vấn đề phân loại rác thải y tế

Bộ Y tế đã ban hành nhiều quy định cụ thể nhằm đảm bảo an toàn cho nhân viên y tế và cộng đồng:

• Thông tư 20/2021/TT-BYT: Quy định chi tiết về quản lý chất thải y tế trong các cơ sở y tế.
• Luật Bảo vệ môi trường 2020: Nhấn mạnh việc xử lý chất thải y tế theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt.
• Các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường, UBND các tỉnh/thành phố.

Điểm đặc biệt là quy định phân loại rác thải y tế dựa trên màu sắc thùng chứa/túi chứa và biểu tượng cảnh báo, giúp việc nhận diện dễ dàng, tránh nhầm lẫn.

6. Xử phạt khi vi phạm quy định về phân loại rác thải y tế

Theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP về việc xử phạt trong vấn đề xử lý rác thải y tế hiện nay đó là:

• Phạt từ 10 – 20 triệu đồng: Nếu không phân loại rác thải y tế tại nguồn.
• Phạt đến 100 triệu đồng: Nếu cố ý thải bỏ rác thải y tế nguy hại như rác sinh hoạt.
• Ngoài tiền phạt, còn có thể bị đình chỉ hoạt động hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy mức độ.

7. Lợi ích khi phân loại rác thải y tế đúng cách

Khi phân loại rác y tế đúng cách sẽ giúp giảm thiểu những rủi ro bệnh tật gây ra và phát sinh trong môi trường, đồng thời mang lại nhiều lợi ích như:

• Bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh.
• Giảm chi phí xử lý rác, tăng khả năng tái chế, tái sử dụng.
• Góp phần xây dựng hình ảnh bệnh viện xanh – sạch – đẹp.
• Thực hiện đúng trách nhiệm pháp lý và xã hội.

Kết bài

Việc phân loại và xử lý rác thải y tế không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là hành động thiết thực bảo vệ sức khỏe con người và môi trường. Trung Thành Print hy vọng qua bài viết này các bạn có thêm nhiều thông tin về vấn đề phân loại và xử lý rác thải y tế

>> Xem thêm: Sự khác nhau giữ túi rác tự hủy và túi nilon

>> Xem thêm: Các phương pháp xử lý rác thải mới nhất